OSMANLI DEVLETİ'NİN KURULUŞU

 

OSMANLI DEVLETİ'NİN GENEL ÖZELLİKLERİ

•       Osmanlı Devleti Türklerin tarih boyunca kurduk­ları devletler içinde en uzun ömürlü olanıdır. Üç kıtaya hükmeden Osmanlı Devleti 600 yıldan fazla yaşamıştır.

•       Merkeziyetçiliğin güçlü olduğu bir devlettir. Bu özelliği ile Orta Asya Türk Devletleri ve Selçuklu­lardan ayrılır.

•       Avrupa'ya İslâmiyet'i yaymıştır.

•       Çok uluslu bir devlettir. Bugün toprakları üzerin­de otuzdan fazla devlet yaşamaktadır.

 

KURULUŞ

Osmanlı Devleti'ni kuranlar Oğuzların Kayı boyundandır. Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya gelen Kayılar Selçuklu Sultanı I. Aleaddin Keykubat tarafından Ankara'nın batısında Karacadağ'a  yerleştirilmişlerdir. Bu sırada Kayıların başında bulunan Ertuğrul Gazi Bizanslılardan Söğüt ve Domaniç'i alarak yurt edinmiştir.

 

Osmanlı Devleti’nin Kısa Sürede Büyümesinin Nedenleri:

• Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Anadolu ve Balkanlarda kuvvetli bir devletin olmaması
• Osmanlıların ele geçirdikleri yerlerde adil ve hoşgörülü bir yönetim kurmaları, buralardaki halkın din, dil ve kültürlerine karışmamaları
• Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Bey'in, Ahi Şeyhi Edebâli'nin kızıyla evlenmesi. Bu akrabalık sayesinde Anadolu'da siyasi ve ekonomik açıdan önemli bir güce sahip olan Ahiler desteğinin sağlanması
• Anadolu'da siyasi birliğin olmayışı
• Anadolu'daki beyliklerle iyi geçinilmesi
• Bizans'ın zayıflaması
• Balkanlar'da siyasi kargaşaların devam etmesi
• Göç eden Türkmenlerin fethedilen yerlere yerleştirilmesi (iskan politikası)
• Merkezi otoritenin güçlü olması
• Gaza ve cihad düşüncesi
• Yöneticilerin kabiliyetleri
• Kuruldukları coğrafyanın sağladığı avantajlar
• Osmanlı Devleti'nin ilk zamanlarda beylikler arasındaki mücadeleye katılmaması

 

Ertuğrul Gazi ölünce yerine oğlu Osman Bey geçti. Osman Bey 1299 yılında Osmanlı Devleti'nin temellerini attı.

 

 

 

 

OSMAN BEY DÖNEMİ (1281 - 1324)

•       Devlet güçleninceye kadar kendisinden daha güçlü Türkmen beyleri ile iyi geçinmiştir.

•       Bizans'tan İnegöl, Yarhisar, Karacahisar, Bile­cik, Mudurnu ve Yenişehir'i aldı. Başkenti Bilecik'e taşıdı.

•       Bizans'a karşı Koyunhisar Savaşı'nı (1302) ka­zandı.

•       İlk Osmanlı parasını bastırdı. Bu durum ekono­mik bağımsızlığın göstergesidir.

•       1324 yılında Bursa'yı kuşattığı halde alamadı ve aynı yıl vefat etti.

 

UYARI: Koyunhisar Savaşı, Osmanlı Devleti ile Bizans arasında yapılan ilk savaştır.

 

ORHAN BEY DÖNEMİ (1324 - 1362)

·         Orhan Bey Bursa'yı fethederek başkent yapmıştır.

·         İlhanlılar'a ödenen vergi  bu dönemde kesilmiştir.  Böylelikle Osmanlı Beyliği tam bağımsız olmuştur (1336).

·         İznik'e kadar Türklerin ilerlemesi Bizans Devleti'ni rahatsız etmiş ve Osmanlıya karşı büyük bir orduyla saldırıya geçmiştir.

·         Orhan Bey 1329'da Bizans'la yaptığı Palekanon (Maltepe) Savaşı' nı kazanmış ve İznik'i almıştır (1330).

·         Ayrıca bu dönemde İzmit fethedildi. Kocaeli Yarımadası tamamen ele geçirilmiştir.

·         1345'te Karesioğulları Osmanlı Devleti'ne katılmıştır. Karesioğulları ile Balıkesir, Manyas ve Kapıdağı Osmanlı'ya katıldı ve Ege Denizi'ne ulaşıldı. Karesioğulları'nın donanması, Osmanlı Devleti donanmasının temelini oluşturdu.

·         Osmanlı Devleti Bizans'ı Bulgar işgaline karşı koruduğundan Bizans Devleti ödül olarak Çimpe Kalesi'ni Osmanlı Devleti'ne vermiştir. (1353).

·         Çimpe Kalesinin alınmasıyla ilk kez Rumeli'ye geçilmiştir.

 

Orhan Bey Dönemi'ndeki Teşkilatlanma                          Çalışmaları Şunlardır:                                     

·         Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli orduya kuruldu.

·         Ele geçirilen yerlere kadı ve subaşılar atandı.

·         İlk kez divan teşkilatı kuruldu.

·         İlk kez vezir atandı.

·         İznik'te ilk medrese açıldı.

·         Karamürsel'de ilk kez tersane kuruldu.

 

İskan Politikası

Osmanlı Devleti, Rumeli'de fethettiği toprakların Türkleşmesine önem vermiştir. Bu iskan (yerleştirme) politikasının amaçları;

·         Balkanlarda kalıcı olmak.

·         Fethedilen yerlerin siyasal, sosyal ve askeri güvenliğini sağlamak.

·         Türkmenlerin yerleşik hayata geçmelerini sağlamak.

·         Fethedilen bölgelerdeki halka hoşgörü göstererek onların devlete bağlılığını artırmak.

 

I. MURAT DÖNEMİ (1362-1389)

·         Rumeli'de Malkara, Keşan, İpsala, Dedeağaç, Dimetoka alındı.

·         Bizans ve Bulgarlar'a karşı yapılan Sazlıdere Savaşı kazanıldı ve Edirne fethedildi (1363).

·         Edirne'nin ardından Gümülcine ve Filibe fethedildi.

·         Papa, Türkleri Balkanlar'dan atmak için Haçlı ordusu kurdurdu.

 

Sırp Sındığı Savaşı (1364)

·         Sırp, Macar, Bulgar, Boşnak ve Eflak kuvvetleri Sırp Sındığı Savaşı'nda mağlup edildi.

·         Sırp Sındığı Savaşı, Osmanlı Devleti'nin Haçlılarla yaptığı ilk savaştır. Edirne başkent yapıldı (1369).

 

Çirmen Savaşı (1371)

·         Sırplarla yapıldı ve Sırplar Çirmen Savaşı'nı kaybetti. Böylece Balkanların bir kısmı Osmanlı'ya geçti. Sırplar Osmanlı egemenliğini kabul etti.

 

Ayrıca bu dönemde;

·         Germiyanoğullarından çeyiz olarak Kütahya ve Simav dolayları alındı.

·         Hamitoğullarından para karşılığında Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, İsparta ve Seydişehir do­layları satın alındı.

·         Karamanoğulları ile mücadele ilk kez bu dönem­de başladı.

 

I. Kosova Savaşı (1389)

·         Balkanlar'daki Osmanlı ilerlemesine karşı yeni bir Haçlı ittifakı oluştu.

·         Sırp, Boşnak, Eflak, Arnavut, Leh, Çek ve Macarlardan oluşan Haçlı ordusunu Osmanlı Devleti I. Kosova Savaşı'nda mağlup etti.

 

I. Kosova Savaşının Önemi

·         Osmanlı Devleti ilk kez bu savaşta top kullandı.

·         Osmanlı sınırları genişledi.

·         Haçlı ordusu ile yapılan ilk büyük meydan savaşı kazanıldı.

·         I. Murat savaş sonrası bir Sırp tarafından şehit edildi.

·         Türklerin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.

 

I. Murat Dönemindeki Diğer Çalışmalar Şunlardır:

·         İlk kez Acemioğlanlar Ocağı, Yeniçeri Ocağı, Topçu Ocağı kuruldu.

·         İlk kez Pençik Sistemi uygulandı.

·         Rumeli Beylerbeyliği kuruldu.

·         İlk kez Tımar Sistemi uygulandı ve Tımarlı Sipahiler oluşturuldu.

·         İlk kez Kazaskerlik ve Defterdarlık makamı kuruldu.

·         İlk kez Vezir-i azam atandı.

·         Ülkenin hanedanın ortak malı anlayışı, "Ülke hükümdar ve oğullarının ortak malıdır." şeklinde değiştirildi. Böylece merkezi otorite güçlendirildi.

 

I. BAYEZİT (YILDIRIM) DÖNEMİ (1389-1402)

·         İstanbul ilk kez karadan ve denizden kuşatıldı. Ancak başarı olu­namadı.

·         Bulgaristan ortadan kaldırıldı.

·         Selanik alındı.

·         Bizans'ın Haçlılardan yardım istemesi üzerine İstanbul kuşatması kaldırıldı ve Niğbolu Savaşı yapıldı, savaş kazanıldı (1396).

 

Böylece;

·         Bulgaristan tamamen Osmanlı hakimiyetine alındı.

·         Osmanlı sınırları Tuna Nehri'ne kadar ulaştı.

·         Anadolu Türk Birliği'ni kurma çalışmaları hızlandı.

·         Halife tarafından Yıldırım'a "Sultan-ı İklim-i Rum" unvanı verildi.

Bu arada İstanbul Yıldırım Bayazıt tarafından ikinci kez kuşatıldı. Kuşatma için Anadolu Hisarı (Güzelcehisar) inşa edildi. Bizans anlaşmak istedi ve anlaşma yapıldı. Buna göre, İstanbul'da bir Türk mahallesi kurulması. Sirkeci'de bir cami yapılması ve İstanbul'daki Türkler için bir kadı atan­ması kabul edildi. Daha sonra Timur tehlikesi yüzünden kuşatma tekrar kaldırıldı.

 

Ankara Savaşı (1402)

Osmanlılar Yıldırım Bayezit döneminde Anadolu'da Türk birliğini büyük ölçüde sağlayarak Doğu Anadolu'ya ulaştılar. Bu durumun sonucunda Osmanlılar doğu dünyasının güçlü devleti olan İran, Irak ve Azerbaycan'ı topraklarına katmış bulunan Timur İmparatorluğu ile komşu oldular. Bu durum iki devlet arasında savaşı kaçınılmaz hale getirdi. İki ordu Ankara yakınlarında savaştı ve savaşı Osmanlı ordusu kaybetti.

 

Ankara Savaşının Sonuçları

·         Ankara yakınlarında yapılan savaşta Yıldırım, Timur'a esir düştü ve bir süre sonra öldü.

·         Timur, Yıldırım'ın oğlu Mustafa Çelebi'yi esir alarak Semerkand'a götürdü.

·         Anadolu, Timur'un hakimiyetine girdi.

·         İstanbul'un alınması gecikti.

·         Türkler'in Avrupa'daki ilerleyişi durdu.

·         Anadolu'da siyasi birlik bozuldu, beylikler tekrar kuruldu. (Kadı Burhaneddin ve Karesi Beyliği hariç)

·         Taht kavgaları başladı.

·         Akkoyunlular Osmanlı'lara rakip oldu.

·         Anadolu'da Fetret Devri başladı.

 

FETRET DEVRİ (1402 - 1413)

Yıldırım Bayezit'in 4 oğlu (Süleyman, Mehmet, Musa, İsa) arasında Ankara Savaşı'ndan sonra taht mücadeleleri başladı. 1402'den 1413'e kadar devam eden kardeşler mücadelesi­ni Mehmet Çelebi kazandı.

 

ÇELEBİ MEHMET (1413 - 1421)

·         Kardeşler arasındaki taht mücadelesine son ve­ren Çelebi Mehmet, devleti yıkılmaktan kurtar­mıştır. Bu nedenle devletin ikinci kurucusu sayı­lır.

·         İlk Osmanlı deniz savaşını Venediklilerle yaptı ve savaşı kaybetti.

·         Eflak Beyliği'ne son verdi. Bosna, Osmanlı egemenliğine girdi.

 

Semerkant'tan dönen Mustafa Çelebi'nin (Düzmece Mustafa) çıkardığı isyan ve Şeyh Bedrettin ayaklanması bastırıldı.

 

II. MURAT (1421 -1451)

·         İstanbul'u kuşatan ikinci Osmanlı padişahıdır.

·         Avrupalıların haçlı ordusunu oluşturmasını engellemek amacıy­la

·         Edirne - Segedin Antlaşması'nı imzaladı (1444).

·         Haçlılarla yapılan Varna (1444) Savaşı'nı kazandı.

·         1448 yılında Haçlılarla yapılan II. Kosova Savaşı'nı kazandı.

Böylece;

·         Türk hakimiyeti Balkanlarda kesinleşti.

·         Haçlılar, Türkler için tehlike olmaktan çıktı.

·         Türkler, Avrupa karşısında savunmadan taarruza; Avrupalılar ise taarruzdan savunmaya geçti.

·         Avrupalılar'ın, Türkleri Balkanlar'dan atma ümidi sona erdi.

·         Osmanlı Devleti'nin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı.