SOSYAL BİLGİLER - ANADOLU SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER
  ANA SAYFA
  6.SINIF SORULARI
  7. SINIF SOSYAL DERS NOTLARI
  => YURDUMZDA NÜFUS
  => MALAZGİRT MEYDAN SAVAŞI
  => ANADOLU ANAYURT
  => ANADOLU SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER
  => OSMANLI KURULUŞ
  => OSMANLI'DA DEVLET YÖNETİMİ
  => İSTANBUL'UN FETHİ VE SONRASI
  => LALE DEVRİ VE SONRASI
  => OSMANLI'DA İLKLER
  => MEDRESELER
  7. SINIF SOSYAL BİLGİLER SORULARI
  İNKILAP DERS NOTLARI
  İNKILAP SORULARI
  PERFORMANS ÖDEVLERİ
  KLAVYE KISAYOLLARI
  GÜZEL SÖZLER
  ZİYARETÇİ DEFTERİ
  SİTE İSTATİSTİĞİ
  ŞİİRCE
  s. Sınıf

ANADOLU'DA TÜRK BEYLİKLERİ DÖNEMİ

1243 Kösedağ Savaşı yenilgisinden sonra Anadolu Selçuklu Devleti hızla yıkılmaya doğru gitti.

Moğollar Anadolu'yu işgal ettiler. Anadolu'da karışık­lıklar başladı. Devlet otoritesi kalmadı. Bunun üzerine uçlardaki Türkmen beyleri birer birer bağımsızlıklarını ilan ettiler. Anadolu Türk birliği dağıldı. Bir çok beylik kuruldu. Bu beylikler şunlardır;

1.     Osmanoğulları (1299-1922)

Osman Bey tarafından Söğüt ve Domaniç çevresin­de kuruldu. Diğer beyliklere göre küçük olmasına rağmen idarecilerin kabiliyeti, coğrafi konumu saye­sinde kısa zamanda güçlenerek Anadolu Türk birliğini sağladı ve bir dünya devleti haline geldi.

2.      Karamanoğulları (1256 - 1487)

Karaman ve Ermenek çevresinde kurulmuştur. Ana­dolu Selçuklu Devleti yıkılınca Konya'yı alarak başkent yaptılar. Kendilerini Anadolu Selçuklu Devleti'nin mi­rasçısı görmüşlerdir. Anadolu Türk birliğini sağlamak için Osmanlı Devleti'yle en fazla mücadele eden bey­liktir.

II. Bayezid zamanında ortadan kaldırılmıştır.

 

UYARI:Moğol kültür tesirini kırmak için Karamanoğlu Mehmet Bey, 1277 yılında Türkçe'yi resmi dil olarak kabul etmiştir.

 

3.      Germiyanoğulları (1299 - 1429)

Kütahya, Emet ve Tavşanlı yöresinde kuruldu. Top­raklarının bir kısmı I. Murat zamanında çeyiz olarak, bir kısmı da miras olarak II. Murat zamanında Osmanlı topraklarına kaldı.

4.      Karesioğulları (1304 - 1360)

Balıkesir ve Çanakkale dolaylarında kuruldu. Orhan Bey zamanında Osmanlı topraklarına katıldı. Bu beylikten devralınan donanma Osmanlılara büyük yarar sağladı. Osmanlılar Rumeli'ye geçişte bu donanma­dan yararlandılar.

5.      Hamitoğulları (1300 - 1423)

İsparta ve Eğridir çevresinde (Göller yöresi) kuruldu. Beyliğin topraklarının bir bölümü I. Murat zamanında satın alındı. Geri kalan kısmı da II. Murat zamanında Osmanlı topraklarına katıldı.

6.      Menteşeoğulları (1261 - 1424)

Muğla ve Fethiye yöresinde kuruldu. Denizcilikle uğ­raşan bu beylik II. Murat zamanında Osmanlı toprakla­rına katıldı.

7.      Saruhanoğulları (1313-1410)

Manisa ve çevresinde kuruldu. Denizcilikle uğraşan bu beylik I. Mehmet (Çelebi) zamanında Osmanlı top­raklarına katıldı.

8.      Candaroğulları (1292 - 1461)

Kastamonu ve Sinop çevresinde kuruldu. Denizci olan bu beylik Fatih Sultan Mehmet zamanında Os­manlı topraklarına katıldı.

9.      Aydınoğulları (1308 - 1426)

Aydın, Birgi ve İzmir dolaylarında kuruldu. Denizci olan bu beylik II. Murat tarafından Osmanlı toprakları­na katıldı.

10.    Dulkadiroğulları (1337 -1515)

Elbistan ve Maraş dolaylarında kurulan bu beylik Ya­vuz Sultan Selim tarafından Turnadağ Savaşı'yla (1515) Osmanlı topraklarına katıldı.

11.    Ramazanoğulları (1353 - 1608)

Adana ve çevresinde kuruldu. I. Ahmet zamanında Osmanlı topraklarına katıldı.

12.    Taceddinoğulları (1348 - 1428)

Niksar ve çevresinde kuruldu. II. Murat tarafından Osmanlı topraklarına katıldı.

13.    Sahipataoğulları (1275 -1342)

Afyon çevresinde kuruldu. Germiyanoğulları tarafın­dan yıkıldı.

14.    Eşrefoğulian (1284-1410)

Beyşehir ve çevresinde kuruldu. Ankara Savaşı'ndan sonra İlhanlıların Anadolu valisi Timurtaş tarafından yıkıldı.

15.    Eratna Devleti (1335 - 1381)

Sivas ve Kayseri dolaylarında kuruldu. Kadı Burhaneddin tarafından yıkılarak aynı bölgede Kadı Burhaneddin Devleti kuruldu. Bu devlet de Yıldırım Bayezıt tarafından Osmanlı topraklarına katıldı.

 

UYARI: Yıldırım Bayezıt tarafından Osmanlı topraklarına katılan Karamanoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları, Aydınoğulları ve Germiyanoğulları beylikleri Ankara Savaşı (1402)'ndan sonra yeni­den kurulmuşlardır.

 

Beylikler Döneminin Özellikleri

       Yıldırım Bayezıt döneminde Osmanlı egemenli­ğine giren bir çok beylik Ankara Savaşı'ndan (1402) sonra tekrar kurulmuştur.

       Anadolu Türk beylikleri, Anadolu'nun Türkleşip İslamlaşmasında önemli rol oynadılar. Anado­lu'nun Türk -İslam ülkesi haline gelmesini sağla­dılar.

       Anadolu Türk beylikleri Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılması ve Moğollar'ın Anadolu'da ege­menliklerinin sona ermesi ile kuruldular.

       İmar çalışmalarıyla Anadolu'yu bayındır hale ge­tirdiler.

 

ANADOLU SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER DÖNEMİNDE TÜRK DENİZCİLİĞİ

       İlk Türk denizcisi Çaka Bey'dir. Çaka Bey İzmir çevresinde bir beylik kurarak donanma oluştur­muştur. Venedik, Ceneviz ve Bizansla savaş­mıştır. Çaka Bey, Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Kılıç Arslan tarafından zehirlenerek öldürülmüş­tür.

       Anadolu Selçukluları denizciliğe önem vermiş­lerdir. Sinop ve Alanya'da tersaneler kurmuşlar­dır.

      Anadolu beylikleri zamanında denizcilik daha da gelişmiştir. Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Karesioğulları, Saruhanoğulları ve Candaroğulları beylikleri denizcilikle uğraşmışlardır.

 

ANADOLU SELÇUKLULARI ve BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET

 

A. DEVLET YÖNETİMİ

Anadolu Selçuklularında devletin başında Sultan adı verilen hükümdarlar bulunurdu. Şehzadelerin yetişme­sine önem verilirdi. Şehzadelere Melik adı verilirdi. Meliklerin en iyi şekilde yetişmesi için Atabey adı ve­rilen tecrübeli devlet adamları görevlendirilirdi.

Devlet yönetiminde birinci derecede hükümdar so­rumlu idi. Devlet işleri Divanda görüşülürdü. Divana hükümdar veya vezir başkanlık ederdi.

Ülke yönetim bakımından eyaletlere ayrılırdı. Eyaletle­re yönetici olarak Melik (Şehzade) veya vali atanırdı. Eyaletlerde askerlik işlerine Subaşılar, adalet işlerine de Kadılar bakardı.

Sınırlarda yarı bağımsız uç beyleri vardı.

       Anadolu beyliklerinde de devlet yönetimi Anadolu Selçuklularına benzerdi.

 

 

 

 

B.     ORDU

Anadolu Selçuklu Devleti'nde ordu üç bölümden olu­şuyordu.

1.      Hassa askerleri : Doğrudan hükümdara bağlı olup maaşlı askerlerdir.

2.      İkta askerleri : Kendilerine maaş karşılığı toprak verilen devlet memurları ve komutanların yetiştirdiği askerlerdir.

3.      Türkmenler: Sınır boylarında bulunan uç beyle­rinin askerleridir.

Ayrıca Emir-ül Sevahil denilen deniz komutanlarının denetiminde donanma gücü de oluşturulmuştur.

       Beyliklerin askeri kuvvetleri genelde boy veya aşiretlerin kuvvetleri idi.

 

C.  SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT

       Halk şehirli, köylü ve göçebe olmak üzere üçe ayrılırdı. Göçebeler hayvancılık, köylüler tarım, şehirlerde yaşayanlar ise ticaret ve zanaat ile uğ­raşırlardı.

Şehirlerde yaşayan esnaf ve sanatkarlar bir ara­ya gelerek dini ve ekonomik bir tarikat olan ahilik teşkilatını oluşturmuşlardır. Her meslek grubu bir loncaya sahipti. Loncalar, büyük bir mesleki dayanışma gösterirlerdi.

 

D. TOPRAK

       Anadolu Selçuklularında toprak devletin malı sa­yılırdı. Dörde ayrılırdı.

1.       Has arazisi: Gelirleri hükümdar ve ailesine ait olan topraklardır.

2.       İkta arazisi: Hükümdar ve ailesine, devlet adamlarına ve sipahilere maaş karşılığı verilen arazi­lerdir.

3.       Vakıf arazisi: Çeşitli hayır, bilim ve sosyal ku­rumlar için ayrılan ve bağışlanan arazilerdi.

4.       Mülk arazileri: Şahıslara ait olan arazilerdir. Toprak sahibi miras olarak bırakabilirdi.

 

E. TİCARET

Anadolu Selçuklularında ticaret önemli bir geçim kay­nağı idi.

Ticareti geliştirmek için;

       Tüccarların konaklamaları için han ve kervansa­raylar yapmışlardır.

       Yabancı tüccarlara gümrük vergisinde indirim yapmışlardır.

        Eşkıya ve korsanların baskınlarından zarar gören tüccarların zararlarının karşılanması gibi tedbirler almışlardır.

Hastaların tedavisi için darüşşifalar(hastaneler), yoksul ve kimse­sizlerin ihtiyacını karşılamak için imarethaneler (aşevleri) açmışlardır.

 

F.      YAZI, DİL, EĞİTİM ve EDEBİYAT

Anadolu Selçuklu Devleti'nde resmi dil ve edebiyat dili Farsça idi. Halk ve beylikler Türkçe konuşmuşlardır.

Eğitimin temel kurumları medreselerdir. Anadolu'da ilk medrese Niksar'da Danişmentliler tarafından açıl­mıştır. Anadolu Selçukluları da medreseleri yaygınlaştırmışlardır.

Bu dönemde yetişmiş, Mevlana Celaleddin-i Rumi, Hacıbektaş-ı Veli ve Yunus Emre birçok eserler bı­rakmışlardır.

 

G. BİLİM ve SANAT

Anadolu Selçukluları ve beylikler bilimin gelişmesi için çaba göstermişlerdir. Birçok medrese açılmıştır. Bu medreselerde hem dinî bilimler (Kur'an, tefsir, hadis, kelam, fıkıh, siyer gibi) hem de müsbet bilimler (ma­tematik, tıp, felsefe, coğrafya, tarih, sosyoloji ve gök bilimleri) de okutuluyordu.

Türkler Anadolu'ya yerleştikten sonra Anadolu'nun imarı için Anadolu'yu eserlerle donatmışlardır. Ticaret yolları üzerine hanlar ve kervansaraylar, şehirlere cami, medrese, kümbet, türbe, han, hamam, darüşşifa  ve aşevleri gibi bir çok eserler yapmışlardır. Anadolu Selçuklularından ve beylikler döneminden günümüze kalan bazı önemli tarihi eser­ler şunlardır;

Konya'daki Alaaddin Cami, Sırçalı Medrese, Sultan Hanı, İnce Minare, Karatay Medresesi, Kayseri'deki Çifte Kümbet, Döner Kümbet, Ulu Cami ve Darüşşifa, Aksaray'da Sultan Hanı, Sivas'ta Gök Medrese, Erzurum'da Çifte Minare gibi. Ayrıca oymacılık, nakkaşlık, minyatür, hat, kakma­cılık, halı ve kilim dokumacılığı, maden işçiliği de gelişmiştir.

Bugün 1 ziyaretçikişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol