MONDROS’TAN SONRA KURULAN CEMİYETLER
|
|
ZARARLI CEMİYETLER
|
YARARLI CEMİYETLER
|
|
AZINLIKLARIN KURDUĞU CEMİYETLER
|
MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN CEMİYETLER
|
Doğu Anadolu Müdafaa - i Hukuk Cemiyeti :• Doğu Anadolu’da bir Ermeni ve Kürt devletinin kurulmasını engellemek amacıyla kurulmuştur.
• Erzurum Kongresi’nin toplanmasını sağlamıştır.
|
|
Mavri Mira Cemiyeti :Cemiyetin merkezi İstanbul’daki Rum Patrikhanesi’dir.
• Yunan hükümetine bağlı olarak çalışan cemiyetin amacı, İstanbul’u da içine alan bir Bizans Devletini ( Megola İdea’yı gerçekleştirmek amacıyla )kurmak kurulmuştur. Faaliyet alanı Trakya topraklarıdır.
|
Kürt Teali Cemiyeti :• İngilizlerden destek alan cemiyet, Güneydoğu Anadolu’da bağımsız bir Kürt Devleti kurmayı amaçlamıştır.
NOT: Ülke bütünlüğünü bozma amacı taşıdığından bu yönü ile diğer cemiyetlerden ayrılır.
|
|
Trakya Paşaeli Müdafaa - Hukuk Cemiyeti :Trakya’nın Yunanistan’a verilmesini engellemek amacıyla Edirne’de kurutmuştur.
Rum çetelerine karşı silahlı mücadele yürütmüşlerdir.
Mondros’tan sonra kurulan ilk direniş cemiyetidir(2 Aralık 1918)
|
|
Pontus Rum Cemiyeti :• İstanbul’daki Rum Patrikhanesi’ne bağlı olarak faaliyet göstermiştir.
• Amacı Doğu ve Orta Karadeniz bölümünde Trabzon Rum İmparatorluğu’nu yeniden kurmak
|
İslam Teali Cemiyeti :• Medrese hocaları tarafından kurulan cemiyet, Kurtuluşun dini kurallara ve hilafete bağlı kalınarak sağlanabileceğini savunmuştur.
|
İzmir Müdafaa - i Hukuk Cemiyeti :• İzmir ve çevresinin Yunanistan’a verilmesini engellemek amacıyla kurulmuştur.
• Bölgenin Türklere ait olduğunu basın - yayın yoluyla duyurmaya çalışmışlardır.
|
|
Taşnak ve Hınçak Cemiyetleri :Merkezi İstanbul Ermeni Patrikhanesi’dir.
• Cemiyetin amacı Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermenistan Devleti kurmaktır.
|
Hürriyet ve İtilaf Fırkası :• İttihat ve Terakki’ye karşı olanlar tarafından kurulmuştur.
• Milli Mücadeleye karşı hareket etmiş ve TBMM’ye karşı çıkan isyanları desteklemişlerdir.
|
Reddi İlhak Cemiyeti :• İzmir’in işgalinden önce kurulmuştur.
• Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinin toplanmasında etkili olmuştur.
|
|
Etnik - i Eterya Cemiyeti: :Fener Rum Patrikhanesi tarafından yönlendirilmiştir.
Mavri Mira ve Pontus Rum cemiyetlerinin çalışmalarını destekleyen cemiyetin amacı, Rumların yaşadığı tüm toprakların Yunanistan’a katılmasını sağlamak ve Yunan Devletini kurmaktır.Ege Bölgesinde faaliyet göstermiştir.
|
İngiliz Muhipleri Cemiyeti: • İngiliz mandasını savunanlar tarafından kurulmuştur.
• Anadolu’da ulusal direnişe karşı çıkan ayaklanmaları desteklemişlerdir.
|
Kilikyalılar Cemiyeti: :• Adana ve çevresinde örgütlenmiş, Fransız ve E meni işgallerine karşı faaliyet göstermişlerdir.
|
|
Trabzon Müdafaa - i Hukuk - u Milliye Cemiyeti
• Amacı Trabzon ve çevresinde bir Pontus Rum Devleti’nin kurulmasını engellemektir.
|
|
Alyans İsrail ve Makabi Cemiyetleri :Museviler tarafından kurulmuştur.
• Osmanlı topraklarında çoğunluk sağladıkları bir yer olmadığı için etkili olamamışlardır.
• Amaçları Filistin topraklarında bağımsız bir devlet kurmaktır.
|
Wilson İlkeleri Cemiyeti :• Kurtuluşun Amerikan mandası olunarak sağlanabileceğini savunmuşlardır.
• Böylece ülkenin İtilaf Devletleri’nce parçalanmasının önleneceğini düşünmüşlerdir.
|
Milli Kongre Cemiyeti: • İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerince kurulmuştur.
• Amacı, Anadolu’daki tüm işgallerin haksızlığını basın - yayın yoluyla dünya kamuoyuna duyurmaktır
NOT: Kuva-i milliye deyimini ilk kullanan cemiyettir.
NOT:Ulusal Kurtuluşu savunmuştur bundan dolayı diğer cemiyetlerden ayrılır
|
|
Azınlık Cemiyetleri’nin Genel Özellikleri
1- Osmanlı Devleti’nin zor durumundan faydalanarak bağımsız devletler kurmaya çalışmışlardır.
2-İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
3-İtilaf Devletlerinin işgallerine zemin hazırlamışlardır.
4-Wilson İlkelerine göre hareket etmişlerdir.
5-Mondros Mütarekesi, azınlıkların çalışmaları için uygun zemin oluşturdu
6-Azınlıklar Osmanlı ülkesini sömürmek isteyen işgalciler tarafından kullanıldılar
7-Kiliseleri ve yabancı okullarını üs edindiler
8-Çıkardıkları olaylar ile TBMM’yi meşgul ettiler
|
Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti
Kurtuluş’un padişah ve halifeye bağlı kalınarak gerçekleştirilebileceğini savunmuşlardır.
|
Milli Cemiyetlerin Genel Özellikleri
1-Türk halkının Mondros Mütarekesine ilk tepkisidir.
2-Basın yayın faaliyetlerinin elverişli olmasından, elçiliklerin varlığından ve merkez durumunda olmasından dolayı İstanbul’u merkez edindiler
3-Milli mücadeleye örgütsel zemin hazırladılar
4-Halk arasında milli bilinci uyandırdılar
5-İşgalleri ve azınlıkların bölücü faaliyetlerini önlemeye çalıştılar
6-Bölgesel niteliklidirler
7-Mustafa Kemal gibi birleştirici bir liderden yoksun oluşları en büyük eksiklikleridir.
8-İstanbul hükümetine, bağlı olmadıkları gibi; karşı da değillerdir.
9-Sivas kongresinden önceki en büyük eksiklikleri tek elden idare edilmemeleridir.
10-Türkçülük duyguları ile kurulmuşlardır.
11-Genellikle ittihatçılar tarafından kurulmuşlardır.
12-Programları bölgesel kurtuluşa yöneliktir. Bütünü kapsayan plan ve programları yoktur.
13-Önce basın yayın yoluyla propagandayı ilke edindiyseler de; kanlı işgallerin başlamasıyla silahlı mücadeleyi başlattılar.
14-Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Cemiyeti adı altında birleştiler
|
|
Milli Varlığa Düşman Cemiyetlerin Genel Özellikleri
* Milli birlik ve bütünlüğü zedeleyici faaliyetlerde bulunmuşlardır.
* Müslümanlar tarafından kurulmuşlar, İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
* Cemiyetlerin bir kısmı saltanat ve hilafet taraftarı, bir kısmı ise manda ve himaye taraftarıdır.
* İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
|
|